Τρίτη 31 Μαΐου 2011

ΑΕΙ: Περί αμεροληψίας διορισμένων σοφών...

του Δημήτρη Πατέλη
[Δημοσιεύθηκε χωρίς την πρώτη παράγραφο στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 30.5.2011]

Είναι γνωστό ότι στη Βρετανία, οι “μελέτες” για την αναδιάρθρωση-ιδιωτικοποίηση των ΑΕΙ είχαν ανατεθεί σε άτομα, περί των προθέσεων των οποίων δεν χωρούσε η παραμικρή αμφιβολία: π.χ. στον Ρόναλντ Ντίρινγκ (1997), ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην ιδιωτικοποίηση των βρετανικών ναυπηγείων και των αεροναυπηγικών βιομηχανιών και στο λόρδο Τζον Μπράουν οφ Μαντίνγκλεϊ (2009), πρώην αφεντικό της πετρελαϊκής εταιρείας ΒΡ.
Η καθ' ημάς πολιτική ηγεσία του αρμοδίου Υπουργείου δημοσιοποίησε έκθεση «Διεθνούς Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα», μιας «επιτροπής σοφών» εξ Εσπερίας, που διόρισε η ίδια (http://ypepth.opengov.gr/panaretos/?p=6445). Το ποιόν του εν λόγω κειμένου ήταν ομολογουμένως εντυπωσιακό ως προς την κραυγαλέα προχειρότητα, την ιδεολογική μονομέρεια, τις παραλήψεις και την απουσία τεκμηρίωσης που το χαρακτηρίζουν. Όπως έχει ήδη επισημανθεί από συναδέλφους, το κείμενο αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως υπόδειγμα μαθήματος σε πρωτοετείς φοιτητές, περί του πως δεν πρέπει να καταρτίζεται μια μελέτη, από πλευράς θεωρίας και μεθοδολογίας. Ως προς το “δια ταύτα”, καταλήγει σε αυθαίρετα συμπεράσματα-προτάσεις, πολλές από τις οποίες είναι απλώς επικίνδυνες επιστημονικά και παιδαγωγικά.
Εντυπωσιακές είναι και οι ικανότητες αυτής της επιτροπής: τη μια και μοναδική ημέρα που επισκέφθηκαν τη χώρα τα πέντε εκ των εννέα διορισμένων μελών της επιτροπής(17/12/2010), κατόρθωσαν να έχουν «πρόσβαση σε εκθέσεις, έγγραφα και εδάφια του Ελληνικού Συντάγματος που αφορούν την τριτοβάθμια εκπαίδευση», να συζητήσουν με την Υπουργό και τον Υφυπουργό Παιδείας δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, με Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις καθώς και με αντιπροσώπους πολιτικών κομμάτων και να συντάξουν το εν λόγω πόνημα!
Πόσο “ουδέτεροι τεχνοκράτες” και “αμερόληπτοι κριτές” μπορούν να είναι αυτοί οι άνθρωποι; Μια απλή ανάγνωση των βιογραφικών τους σημειωμάτων είναι δηλωτική των κριτηρίων διορισμού τους. Εις εξ αυτών (Ολλανδός) έχει διατελέσει ανώτατο στέλεχος (αντιπρόεδρος, ειδικός σύμβουλος) της Παγκόσμιας Τράπεζας, στέλεχος του ΟΟΣΑ και υπήρξε ένας από τους μακροβιότερους υπουργούς παιδείας παγκοσμίως. Άλλος είναι επίσης λαμπρό τραπεζικό στέλεχος: διετέλεσε Πρόεδρος του Συμβουλίου της Federal Reserve Bank της Νέας Υόρκης και υπηρέτησε ως πρόεδρος του Συμβουλίου Προέδρων της Federal Reserve Bank. Διέπρεψε στην εκστρατεία συλλογής πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων του Πανεπιστήμιου της Νέας Υόρκης και στην επέκταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του ίδιου ιδρύματος στην αλλοδαπή. Κατέλαβε πληθώρα διοικητικών αξιωμάτων, ορίστηκε Πρόεδρος του Αμερικανικού Συμβουλίου Εκπαίδευσης. Ένας τρίτος διετέλεσε επί δύο δεκαετίες υπουργός της Νορβηγικής κυβέρνησης σε διάφορα υπουργεία. Τέλος, η προεδρεύουσα, σε συνέντευξή της (7/10/2010 στο www.esos.gr) δήλωσε μεν “απολιτίκ”(!), ωστόσο, είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου Ανώτατης Εκπαίδευσης για την Εθνική Ασφάλεια των ΗΠΑ (National Security Higher Education Committee). Πρόκειται για κρατικό οργανισμό (www.nsep.gov/about/history/), που έχει ως βασικό σκοπό  την ανάπτυξη δραστηριοτήτων σε τομείς ζωτικής σημασίας για την αμερικανική εθνική ασφάλεια...
Προκλητικές ως προς τα ακαδημαϊκά ήθη και την αισθητική που αποπνέουν είναι και ορισμένες διατυπώσεις. Στην υποβληθείσα Έκθεση η επιτροπή εκφράζει «το θαυμασμό της για την βούληση της ελληνικής κυβέρνησης» που την διόρισε, ενώ η προεδρεύουσα δήλωσε στην προαναφερθείσα συνέντευξή της ότι ο υφυπουργός κ. Πανάρετος είναι «ηγέτης» και «εξαιρετική προσωπικότητα»...
Η κοινωνική αποστολή της επιστήμης και της πανεπιστημιακής παιδείας, είναι εξαιρετικά σοβαρή υπόθεση για να αντιμετωπίζεται με τέτοια υπευθυνότητα και αμεροληψία...

Προς χρεοκοπία τα ΑΕΙ, στο μισό και με δόσεις η επιχορήγηση

Ούτε ένα ευρώ δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή στα ταμεία ορισμένων Πανεπιστημίων της χώρας. Η μεγαλύτερη κρίση που έχουν γνωρίσει από ιδρύσεώς τους όλα τα ανώτατα Ιδρύματα ήδη απειλεί με χρεοκοπία αρκετά από αυτά. Μέσα σε δύο χρόνια, η κρατική χρηματοδότηση έχει πέσει στο μισό. Από τα 235 εκατ. ευρώ που μοιράστηκαν το 2009 στα 24 Πανεπιστήμια, φέτος δόθηκαν 121 εκατ. ευρώ. 

Πριν από λίγες ημέρες έφτασε στα ταμεία τους η πρώτη δόση για το 2011. Ιδρύματα μεγάλα, όπως το Αριστοτέλειο και το Πατρών, δεν είχαν ούτε ένα ευρώ στην κυριολεξία. Αλλα, μικρότερα, μετρούσαν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες, ενώ τα περισσότερα δηλώνουν επίμονα πως ό,τι έχουν θα φτάσει μόνο για φέτος. Μια αποκαλυπτική οικονομική έρευνα της «Ε» επαληθεύει τους πικρούς υπολογισμούς. «Είμαστε εν κινδύνω»
«Εξαντλούνται τα αποθέματά μας», είναι η μόνιμη επωδός των διοικήσεων όλων των Ιδρυμάτων τον τελευταίο καιρό. Παρ' όλα αυτά, η σιωπηρή εντολή από τα αρμόδια υπουργεία (Παιδείας, Οικονομίας) μοιάζει να μην αλλάζει: Αδειάστε τα ταμεία σας. Και τα Ιδρύματα αρχίζουν τις παραλλαγές: «Οδηγούμαστε στην κόκκινη γραμμή», «Είμαστε εν κινδύνω», «Θα αναγκαστούμε να κλείσουμε».
Απαντήσεις που δίνονται μετά τον εξορθολογισμό και την περιστολή των δαπανών που, ήθελαν - δεν ήθελαν, έκαναν. Τι απομένει; Η αγωνία αν θα λάβουν όλο το ποσό της φετινής χρηματοδότησης και το αίτημα για ορισμένες θεσμικές αλλαγές που θα βοηθήσουν στην εξοικονόμηση περισσότερων πόρων. Οσο για τις μείζονες εκκρεμότητες, που αφορούν κυρίως το εκπαιδευτικό προσωπικό, απλώς παραμένουν μείζονες. Και άλυτες.
Τα αιτήματα
Συγκεκριμένα, τα ΑΕΙ αυτή τη στιγμή ζητούν:
1 Διαβεβαιώσεις ότι το... κόλπο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους να δίνει μηνιαίως το 7% της συνολικής χρηματοδότησης σε όλους τους επιχορηγούμενους φορείς δεν θα οδηγήσει σε λογιστικό λάθος που θα κόψει το συνολικό ποσό. «Μέχρι τον Δεκέμβριο θα έχουμε λάβει το 84% (7 x 12) της συνολικής χρηματοδότησης. Με τις δυσοίωνες προβλέψεις για τη γενικότερη κατάσταση δεν ξέρουμε αν θα λάβουμε το 16% που θα υπολείπεται», λένε οι πρυτάνεις που ήδη δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στις μεγάλες υποχρεώσεις των Ιδρυμάτων με τις μικρές μηνιαίες δόσεις, οι οποίες μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, ενδέχεται να μειωθούν ακόμη περισσότερο!
2Θεσμικές αλλαγές που θα διευκολύνουν τη λήψη μέτρων από τα ίδια τα Ιδρύματα προκειμένου να εξοικονομήσουν πόρους.
Ανάμεσα σ' αυτές, η αλλαγή νομοθεσίας για την αξιοποίηση της περιουσίας των Ιδρυμάτων, η εξαίρεση των ΑΕΙ από το νόμο Σουφλιά για τα δημόσια έργα που τα υποχρεώνει να καταβάλλουν ποσά μεγαλύτερα ακόμη και κατά 70% από αυτά της αγοράς, διευκολύνσεις για απόκτηση εναλλακτικών μορφών ενέργειας (εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών), αλλαγή στο καθεστώς απασχόλησης εργολαβικών υπαλλήλων κ.ά.
Ηδη το Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει πάρει ορισμένες πρωτοβουλίες, ενώ το ΑΠΘ ζητεί άμεσα τις σχετικές νομοθετικές τροποποιήσεις. «Δεν ζητάμε χρήματα εφόσον δεν υπάρχουν», λένε οι πρυτανικές αρχές δηλώνοντας, μάλιστα, πως αν προχωρήσουν οι σχετικές πρωτοβουλίες τους μπορεί και να καλύψουν το ποσό που τους λείπει.
3 Την άμεση αντιμετώπιση μείζονων προβλημάτων όπως:
- «Πάγωμα» διορισμών, ακόμα και εκλεγμένων μελών ΔΕΠ.
- Αναστολή διορισμών κάθε κατηγορίας προσωπικού (εκπαιδευτικού, ερευνητικού, διοικητικού και τεχνικού).
- Αναστολή των εξελίξεων των μελών του ΔΕΠ (εκκρεμούν αιτήσεις μελών ΔΕΠ από τον Σεπτέμβριο του 2010).
- Περικοπές των πιστώσεων στο έκτακτο εκπαιδευτικό προσωπικό του Π.Δ. 407/80.
- Καθυστέρηση δημοσίευσης-προώθησης των Π.Δ. που ορίζουν τα προσόντα και τις προϋποθέσεις για την κατάληψη θέσης ΔΕΠ στις περιπτώσεις που δεν απαιτείται κατοχή διδακτορικού διπλώματος για τα Τμήματα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, Θεάτρου και Μουσικών Σπουδών.
- Μείωση κονδυλίων της Φοιτητικής Μέριμνας.
- Διακοπή χρηματοδότησης της έρευνας, καθυστέρηση έγκρισης ευρωπαϊκών ερευνητικών προγραμμάτων.
- Μη έγκριση λειτουργίας νέων μεταπτυχιακών προγραμμάτων ή ακόμα και απλής τροποποίησης των υφιστάμενων.
Οι κραυγές αγωνίας της πανεπιστημιακής κοινότητας παραμένουν δυνατές. Μάλιστα, επισημαίνουν πως όλες αυτές οι περικοπές, με δεδομένο το μηδενισμό των δημόσιων επενδύσεων, καθιστούν την Παιδεία ως «τον τομέα που πλήττεται περισσότερο από την πολιτική δημοσιονομικής λιτότητας, παρά τις διαβεβαιώσεις ότι θα εξαιρούνταν».
Στα 16 ΤΕΙ
Εξίσου κρίσιμη είναι η κατάσταση και στα 16 ΤΕΙ της χώρας. Ενδεικτικό το γεγονός ότι, πέρυσι, κινδύνευσαν να μη γίνουν μετεγγραφές στα δύο μεγάλα κεντρικά Τεχνολογικά Ιδρύματα, Αθήνας και Πειραιά. Η λύση δόθηκε με την έκτακτη επιχορήγηση των τριών εκατ. που έδωσε το υπουργείο Παιδείας.
Η μείωση στη συνολική χρηματοδότηση έχει ξεπεράσει το 35%, ενώ υπάρχουν Ιδρύματα που δηλώνουν έλλειμμα και αδυναμία λειτουργίας. Εξ αυτών, το ΤΕΙ Πειραιά, που έχει μεγάλο φοιτητικό πληθυσμό (13.728 ενεργούς φοιτητές) και δέχεται κάθε χρόνο μεγάλο αριθμό μετεγγραφομένων (φέτος 5.095). *